Hebben er twee schuld, luidt het gezegde. Stapte je vroeger naar de rechter, dan stap je straks naar een mediator. De wetgeving op het gebied van rechtszaken gaat namelijk veranderen. Partijen met een geschil moeten eerst zelf proberen om tot een oplossing te komen met behulp van een ‘mediator’. Ina Houwing van Notarissen Houwing van Beek heeft net de opleiding Legal Mediation en Echtscheidingsbemiddeling afgerond.
Ina vertelt hoe dat in z’n werk gaat: ‘Een mediator, een neutrale deskundige, probeert helder te krijgen wat er daadwerkelijk speelt. Ieders persoonlijke belangen, maar ook de gemeenschappelijke belangen worden meegenomen. Voorbeelden van geschillen zijn: echtscheidingen, burenruzies en ruzies over een erfenis. Als mediator mag ik geen oplossing aandragen en ben ik ook geen scheidsrechter. Ik stel me neutraal op, zonder oordeel. Mensen moeten zelf tot een oplossing komen. Ik help ze daarbij.
Ga je een mediation-traject in, dan is dat altijd op vrijwillige basis. Iedere betrokken partij, inclusief de mediator, kan zich op elk gewenst moment terugtrekken.‘
Geldig van rechtswege
Een mediation-traject duurt gemiddeld 5 gesprekken, waarbij het wel belangrijk is dat de betrokken partijen in dezelfde fase zitten. Ina: ‘Als de een er al lang uit is dat hij wil scheiden en de ander weet nog van niets, dan is het eerst zaak dat beide partijen geaccepteerd hebben dat ze officieel uit elkaar gaan. Pas dan heeft mediation zin. Alles wat in het traject naar voren wordt gebracht door de een, mag vervolgens niet door de ander in een rechtszaak gebruikt worden. Daarom kunnen de betrokken partijen vrijuit spreken. Aan het eind van het traject leggen we de uitkomsten en/of oplossing vast in een (rechtsgeldige) vaststellingsovereenkomst. De ervaring leert dat de betrokken partijen zich beter aan afspraken kunnen houden, die ze zelf hebben gemaakt. Dat is een grote winst achteraf. Naar de rechter gaan kan behoorlijk onbevredigend zijn, omdat hij immers beslist en iets oplegt.’
Wat als het mediation-traject blijft steken of echt niet lukt? Ina: ‘Er zijn twee mogelijkheden. Als het traject op een of twee punten blijft steken, dan is er door de toekomstige wetswijziging een snelle rechtspraak mogelijk. De rechter doet dan uitspraak zonder rechtszaak. Als partijen er helemaal niet uitkomen, kan er alsnog een rechtszaak gevoerd worden. Je moet dan wel eerst aantonen dat je een mediation-traject hebt doorlopen. In beide gevallen doet de rechter een definitieve uitspraak waar beide partijen zich bij neer moeten leggen. Wel hebben ze de mogelijkheid om in hoger beroep te gaan’.
Notaris vs mediator
Maar Ina, waarom ben jij naast notaris ook mediator? ‘Dat komt omdat een notaris van oudsher neutraal is. Maar ik kan of alleen als notaris optreden of alleen als mediator. Nooit als allebei tegelijk. Als mediator moet ik namelijk ook onpartijdig zijn. Afgezien daarvan vind ik de achterliggende psychologie erg interessant. Daar is tijdens mijn opleiding veel aandacht aan besteed. Als notaris hebben we de juridische achtergrond wel, maar ook gesprekstechnieken zijn erg belangrijk. Denk aan kinderen in een echtscheidingssituatie. Als er veel emoties zijn, is het belangrijk dat je er als mediator voor zorgt dat er weer ‘zakelijk’ gepraat kan worden. Als mensen elkaar recht in de ogen kunnen blijven kijken met behulp van een stukje procesbegeleiding en zo tot een vreedzame en duurzame oplossing komen, dan heb ik mijn werk goed gedaan.’
